Os hiperoartios do Tea... eses chupopteros

Logo dalgúns meses (uns cantos xa, jejeje) sen subir ningún post ó blog e co permiso do meu amigo Carlos, ó que lle prometín que faría polo menos un par de entradas no ano, romperei coa miña sequía bloguerística para compartir convosco unha experiencia.

Fai aproximadamente dous anos, pouco tempo despois de que "Dende Areas cara a Ponte" tomase forma, comentaba nun post algúns detalles dunha das tradicións máis populares desta zona. Digo popular, xa que calquera que nacese en Ponteareas oíu falar algunha vez, ou ata participou na pesca deste feo pero saboroso animal prehistórico.

Gastronómicamente falando hai opinións para tódolos gustos, pero desde moi cativo ó chegar a primavera adoito escoitar comentarios do tipo "...¿Xa provaches a lamprea este ano?...", "...Que na prepara moi ben e Carmiña...", "...Se está ben preparada, son capaz de comer unha lamprea eu só...". O certo é que, aínda que haxa algún polo medio ó que non lle guste, é moi común que polo menos unha vez o ano grupos de amigos se reunan ao redor dunha mesa para degustar esta "delicatesem"; a min persoalmente a parte que máis me gusta é a do "rabo", vai ti a saber porqué será, jejeje.

No post que adiquei anteriormente á Lamprea, xa comentaba que existen varias formas de capturar este animal; pero en Ponteareas o que se estila é construír pontes sobre o río (estacadas), colocar uns potentes focos ó longo déste, e ó chegar a noite comprobar o ben que anda un de puntería, intentando ensartar na "Filga" estes "chupadores" que case sempre remontan o río como proxectís.

Teño que confesar que cos meus "taitantos" anos nunca vira en vivo e en directo ningunha captura. Teoricamente sabía como se facía, claro; pero pensaba que a "Filga" era unha especie de arpón (como unha flechiña); pouco me imaxinaba eu que a "flechiña" en cuestión é unha vara de metal (xeralmente) cunha chea de dentes na punta e que pode ter ata seis metros de lonxitude. Isto foi o primeiro que me sorprendeu cando o meu amigo Jose me invitou a pasar unha noite na Ponte que comparte con Antonio e Oscar. A segunda sorpresa foi descubrir o decepcionante que pode resultar a veces esta tarefa. Aínda que é certo que aquel que se adica a isto faino basicamente por intereses económicos, hai que recoñecer que tamén lle ten que gustar moito esta arte de pesca, para pasarse as noites escudriñando o río cun frío de collóns; para comprobar co paso das horas que o número de capturas non aumenta porque a auga está turbia ou porque as lampreas decidan facerse as remolonas. En certo xeito recórdanme ó "Capitan Acad" cando dicía aquilo de "¡Por alí resopla!". Agora entendo un pouco mellor porqué algúns anos degustar este prato non resulta precisamente "Barato".

Jose comentábame que de cando en vez veñen os garda-ríos a comprobar que todo esté en orde e que os que se atopan na ponte dispoñan dos permisos axeitados. Eu estou moi de acordo en que isto se faga así, xa que a pesar destas medidas hai moito furtivismo (facerse cun posto custa unha pasta), pero creo que deberían poñer o mesmo énfase en controlar os verquidos ilegais que contaminan o río; aínda que supoño que isto é mais complicado que multar ó mozo que, para gañarse unhas cadelas, anda en busca dalgún "cabeiro" (lugar onde desovan finalmente as lampreas).

Dou fe de que este ano non esta sendo unha boa tempada de lampreas, debido fundamentalmente a que as augas están profundas, revoltas e fanganosas (por mor da choiva) e impiden ós "lampreeiros" ver os exemplares dende as súas estacadas, a pesar de tódolos focos que empregan para ilumina-lo río. Certo é que hai pontes con máis fortuna que outras; este traballo, como casi todo na vida, depende en gran medida do azar; neste caso da sorte que se teña no sorteo de postos. Como é lóxico non é o mesmo estar situado na desembocadura do Tea (cando as lampreas comezan a súa remontada), que estar no posto trinta, que dependes da mala visivilidade ou da mala puntería que teñan os situados nas vinte e nove pontes anteriores.



A pesar de que é fea coma un corno, ó principio tiña pensado enfocar este post dende o punto de vista da lamprea, porque ¡hai que ver o que teñen que pasar ó longo da súa vida estes animales! ...e elas como si nada seguen padecendo a súa particular odisea desde fai 350 millóns de anos (que se di pronto... non nacera nin a Duquesa de Alba). Os problemas ós que se enfrontan empezan xa desde que nacen; ó parecer a "lamprea nai" pon uns 250.000 ovos, que son fecundados externamente polo "lampreo" no "cabeiro"; ós 12 ou 14 días eclosionan os ovos e xorden as larvas, éstas entérranse no lodo e alí permanecen, alimentándose por filtración outros catro ou cinco anos. O seu crecemento nesa fase é moi lento (de 7 ou 8 milímetros pasan en cinco anos a só 16 centímetros), ademais están cegas xa que os ollos fórmanselle ó final deste período".

Concluído o longo estado larvario, as lampreas sofren unha rapidísima metamorfose (un proceso que non dura máis de tres ou catro meses), é entón cando o animal desenvolve a súa "boca chupadora" con dentes, para poder succionar . Durante a metamorfose, a lamprea tamén exterioriza os seus ollos, cambia de cor, adquire as súas características manchas e modifica as aberturas dos seus sete pares de branquias, que lle permitirán respirar mentres "chupa" a súa alimentación doutros peixes . É entón cando a lamprea inicia o camiño en busca do mar, no que vive dous ou tres anos alimentándose do sangue de bacalaos, salmóns, reos ou tiburóns; pasa de 16 a 80 ou 90 centímetros de lonxitude. Das 250.000 larvas iniciais, tan só un porcentaxe minimo consegue esta proeza. Finalmente regresa ó río en busca de augas claras e oxigenadas para reproducirse e morrer, e así o ciclo volve a comezar.

Cando remontan o río deben enfrontarse ós pescadores (no miño con pesqueiras e no Tea con Filgas), correntes, encoros, pequenas cascadas, contaminación, furtivos e a depredadores como a nutria. Despois de todas estas vicisitudes non me extraña que acaben feitas unhas "Sílfides"; ó principio da súa volta a casa estan gordas, brandas e fofas de tanto alimentarse sen mover o cu, pero a medida que se achegan ó final da súa singradura poñense duras e "adelgazan unha barbaridade". Así que despois de Semana Santa é cando os exemplares están "moi batidos", o seu sabor é máis intenso e están mellor valorados.

Outra cousa que aprendín cando estiven na estacada con Jose, Antonio e Oscar é que unha vez cravada a lamprea coa Filga (ou Fisga), é necesario desmonta-los dentes désta para libera-lo animal ocasionándolle o menor dano posible (realmente non perde demasiado sangue), inmediatamente despois deposítanas mediante un tubo nunha especie de rede circular e ríxida situada no leito do río, onde a ferida cicatriza ó instante. A Lamprea debe de estar "vivita e coleando" antes de darlle "matarile" para cociñala. É por isto que os pescadores deberan posuír pilóns con auga para mante-las súas capturas vivas ata o momento de ir a cazola.

O certo é que cando pasei a noite con eles na "estacada" non tiveron moita sorte, pero cónstame que coa mellora do tempo a sorte foi cambiando (o luns pasado colleron 21). Espero que consigan moitos exemplares no que resta de tempada e que para o ano me volvan a invitar, xa que para min foi unha bonita experiencia. Se algún de vos aínda non comeu nunca lamprea, anímoo para que o faga, aínda que non a coma enteira (a metade dunha é o propio), tal e como penso facer eu nuns días.



Bueno, espero non tardar outro ano en volver a subir un post, nin precisar doutro tirón de orellas de Carlos para facelo. Mándovos unha aperta a todos, e o dito... a comer lamprea que estamos en tempada e según dicen e moi boa para a líbido.