miércoles, 14 de abril de 2010

Os hiperoartios do Tea... eses chupopteros

Logo dalgúns meses (uns cantos xa, jejeje) sen subir ningún post ó blog e co permiso do meu amigo Carlos, ó que lle prometín que faría polo menos un par de entradas no ano, romperei coa miña sequía bloguerística para compartir convosco unha experiencia.

Fai aproximadamente dous anos, pouco tempo despois de que "Dende Areas cara a Ponte" tomase forma, comentaba nun post algúns detalles dunha das tradicións máis populares desta zona. Digo popular, xa que calquera que nacese en Ponteareas oíu falar algunha vez, ou ata participou na pesca deste feo pero saboroso animal prehistórico.

Gastronómicamente falando hai opinións para tódolos gustos, pero desde moi cativo ó chegar a primavera adoito escoitar comentarios do tipo "...¿Xa provaches a lamprea este ano?...", "...Que na prepara moi ben e Carmiña...", "...Se está ben preparada, son capaz de comer unha lamprea eu só...". O certo é que, aínda que haxa algún polo medio ó que non lle guste, é moi común que polo menos unha vez o ano grupos de amigos se reunan ao redor dunha mesa para degustar esta "delicatesem"; a min persoalmente a parte que máis me gusta é a do "rabo", vai ti a saber porqué será, jejeje.

No post que adiquei anteriormente á Lamprea, xa comentaba que existen varias formas de capturar este animal; pero en Ponteareas o que se estila é construír pontes sobre o río (estacadas), colocar uns potentes focos ó longo déste, e ó chegar a noite comprobar o ben que anda un de puntería, intentando ensartar na "Filga" estes "chupadores" que case sempre remontan o río como proxectís.

Teño que confesar que cos meus "taitantos" anos nunca vira en vivo e en directo ningunha captura. Teoricamente sabía como se facía, claro; pero pensaba que a "Filga" era unha especie de arpón (como unha flechiña); pouco me imaxinaba eu que a "flechiña" en cuestión é unha vara de metal (xeralmente) cunha chea de dentes na punta e que pode ter ata seis metros de lonxitude. Isto foi o primeiro que me sorprendeu cando o meu amigo Jose me invitou a pasar unha noite na Ponte que comparte con Antonio e Oscar. A segunda sorpresa foi descubrir o decepcionante que pode resultar a veces esta tarefa. Aínda que é certo que aquel que se adica a isto faino basicamente por intereses económicos, hai que recoñecer que tamén lle ten que gustar moito esta arte de pesca, para pasarse as noites escudriñando o río cun frío de collóns; para comprobar co paso das horas que o número de capturas non aumenta porque a auga está turbia ou porque as lampreas decidan facerse as remolonas. En certo xeito recórdanme ó "Capitan Acad" cando dicía aquilo de "¡Por alí resopla!". Agora entendo un pouco mellor porqué algúns anos degustar este prato non resulta precisamente "Barato".

Jose comentábame que de cando en vez veñen os garda-ríos a comprobar que todo esté en orde e que os que se atopan na ponte dispoñan dos permisos axeitados. Eu estou moi de acordo en que isto se faga así, xa que a pesar destas medidas hai moito furtivismo (facerse cun posto custa unha pasta), pero creo que deberían poñer o mesmo énfase en controlar os verquidos ilegais que contaminan o río; aínda que supoño que isto é mais complicado que multar ó mozo que, para gañarse unhas cadelas, anda en busca dalgún "cabeiro" (lugar onde desovan finalmente as lampreas).

Dou fe de que este ano non esta sendo unha boa tempada de lampreas, debido fundamentalmente a que as augas están profundas, revoltas e fanganosas (por mor da choiva) e impiden ós "lampreeiros" ver os exemplares dende as súas estacadas, a pesar de tódolos focos que empregan para ilumina-lo río. Certo é que hai pontes con máis fortuna que outras; este traballo, como casi todo na vida, depende en gran medida do azar; neste caso da sorte que se teña no sorteo de postos. Como é lóxico non é o mesmo estar situado na desembocadura do Tea (cando as lampreas comezan a súa remontada), que estar no posto trinta, que dependes da mala visivilidade ou da mala puntería que teñan os situados nas vinte e nove pontes anteriores.



A pesar de que é fea coma un corno, ó principio tiña pensado enfocar este post dende o punto de vista da lamprea, porque ¡hai que ver o que teñen que pasar ó longo da súa vida estes animales! ...e elas como si nada seguen padecendo a súa particular odisea desde fai 350 millóns de anos (que se di pronto... non nacera nin a Duquesa de Alba). Os problemas ós que se enfrontan empezan xa desde que nacen; ó parecer a "lamprea nai" pon uns 250.000 ovos, que son fecundados externamente polo "lampreo" no "cabeiro"; ós 12 ou 14 días eclosionan os ovos e xorden as larvas, éstas entérranse no lodo e alí permanecen, alimentándose por filtración outros catro ou cinco anos. O seu crecemento nesa fase é moi lento (de 7 ou 8 milímetros pasan en cinco anos a só 16 centímetros), ademais están cegas xa que os ollos fórmanselle ó final deste período".

Concluído o longo estado larvario, as lampreas sofren unha rapidísima metamorfose (un proceso que non dura máis de tres ou catro meses), é entón cando o animal desenvolve a súa "boca chupadora" con dentes, para poder succionar . Durante a metamorfose, a lamprea tamén exterioriza os seus ollos, cambia de cor, adquire as súas características manchas e modifica as aberturas dos seus sete pares de branquias, que lle permitirán respirar mentres "chupa" a súa alimentación doutros peixes . É entón cando a lamprea inicia o camiño en busca do mar, no que vive dous ou tres anos alimentándose do sangue de bacalaos, salmóns, reos ou tiburóns; pasa de 16 a 80 ou 90 centímetros de lonxitude. Das 250.000 larvas iniciais, tan só un porcentaxe minimo consegue esta proeza. Finalmente regresa ó río en busca de augas claras e oxigenadas para reproducirse e morrer, e así o ciclo volve a comezar.

Cando remontan o río deben enfrontarse ós pescadores (no miño con pesqueiras e no Tea con Filgas), correntes, encoros, pequenas cascadas, contaminación, furtivos e a depredadores como a nutria. Despois de todas estas vicisitudes non me extraña que acaben feitas unhas "Sílfides"; ó principio da súa volta a casa estan gordas, brandas e fofas de tanto alimentarse sen mover o cu, pero a medida que se achegan ó final da súa singradura poñense duras e "adelgazan unha barbaridade". Así que despois de Semana Santa é cando os exemplares están "moi batidos", o seu sabor é máis intenso e están mellor valorados.

Outra cousa que aprendín cando estiven na estacada con Jose, Antonio e Oscar é que unha vez cravada a lamprea coa Filga (ou Fisga), é necesario desmonta-los dentes désta para libera-lo animal ocasionándolle o menor dano posible (realmente non perde demasiado sangue), inmediatamente despois deposítanas mediante un tubo nunha especie de rede circular e ríxida situada no leito do río, onde a ferida cicatriza ó instante. A Lamprea debe de estar "vivita e coleando" antes de darlle "matarile" para cociñala. É por isto que os pescadores deberan posuír pilóns con auga para mante-las súas capturas vivas ata o momento de ir a cazola.

O certo é que cando pasei a noite con eles na "estacada" non tiveron moita sorte, pero cónstame que coa mellora do tempo a sorte foi cambiando (o luns pasado colleron 21). Espero que consigan moitos exemplares no que resta de tempada e que para o ano me volvan a invitar, xa que para min foi unha bonita experiencia. Se algún de vos aínda non comeu nunca lamprea, anímoo para que o faga, aínda que non a coma enteira (a metade dunha é o propio), tal e como penso facer eu nuns días.



Bueno, espero non tardar outro ano en volver a subir un post, nin precisar doutro tirón de orellas de Carlos para facelo. Mándovos unha aperta a todos, e o dito... a comer lamprea que estamos en tempada e según dicen e moi boa para a líbido.

14 comentarios:

Paz Zeltia dijo...

parece que non escribes moitas veces, pero a verdade é que cando o fas,lúceste!
un post interesantísimo, alomenos para mín que son curiosa destas cousas, ainda que da pesca non entendo moito nin son afeccionada, ainda que pasmo cando falo con algún pescador, e sempre quedo medio hipnotizada na tranquila e sosegada espera dos pescadores con cana, ou ver como lanzan...
inda hai pouco tempo que me vou enterando da cantidade enorme de artes de pesca que hai,
de como cambian dun lugar a outro, etc.
é todo un mundo por descubrir.

no tocante á lamprea nunca a comín. xa me teñen advertido que "ou che encanta, ou che desagrada", que non é de termos medios.
Espero non morrer sen probala!

un saúdo e parabéns polo post.

Thiago dijo...

jaj, cari y un año entero para pescarte a tío? eres más escurridizo que las propias lampreas... Yo creo que no la he tomado nunca, ni sé como se preparan, he oído alguna vez lo de empanada de lamprea pero no sé de otra manera de preparla.

Pero la verdad es que muy apetecible no la veo, aunque leyendo todas las penurias que pasan para pillarlas igual si me encuentro algún día con una le cogeré cariño, pensando que con lo feos que son, lo mal que lo pasaria un lampreo macho en un cuarto oscuaro de Chueca, jajaja

Anda que ya te vale a ti mismo... diciendo la parte que mas te gusta, luego vienen las coñitas, jaaj. Y ya que estás gastronómico, puedes seguir con platos típicos gallegos, con restaurantes de la zona, etc... hala, luego no digas que no te doy ideas.

Bezos.

Carlos Sousa dijo...

Bien Beni, Bien!! Por fin chegou o día, xa empezaba a dubidar de que publicases algo, que incrédulo son. Ademáis está ben que o fixeras agora que xa sabes que ando en horas baixas, case me vas a ter que coller o relevo, jeje.
A verdade que fixeches un traballiño moi bó e moi ben documentado, case que mereceu a pena a espera...

Non me quero imaxinar esas noites que pasaches no río. Pola indumentaria das fotos, seica tivestes que pasar un pelín de frío. E claro, o frío hai que curalo, polo que me imaxino que sempre habería uns momentos para tomar un viño ou algo polo estilo, non si? Sería bó que contases algúnha "anestoda" que vos pasou, que seguro que haberá.

Como non saes en ningunha foto, espero que cando publiques a da papatoria da lamprea (porque iso tes que facelo) aparezas nalgunha, a poder ser mostrando o rabo ese que tanto che gusta (o da lamprea, claro...)

Ata despóis.

matrioska_verde dijo...

logo voltarei e leerei o te u post, agora veño de pasada para decirche da sireniña sanguinolenta.

estou a facer unha colección de sereas, empecei de coña e a cousa foi indo a maiores... esta en concreto non é que me guste en positivo pero sí que me gusta en negativo, é decir... gústame pola súa orixinalidade o pola súa tetricidade... da moita grima, seino pero penso que ten que estar na miña colección coas demais.

na vida non e todo: guay, yupi e fantástico... a vida tamén ten o lado feo.

e todo forma a unidade.

biquiños.
p.d.: e recorda que logo voltarei.

matrioska_verde dijo...

oes, pois gustaríame que me regalaras o sireno para que lle fixese compañía ás míñas sereas.

xa, xa sei que o poido buscar eu en internet pero gústame que me regalen as fotos, de feito coa serea sanguinolenta fixen unha exceción.

biquiños,

p.d.: non ten presa e si non mo regalas tampocuo pasa nada.

Paz Zeltia dijo...

o bicho ese da foto méteme un pouco de medo, eh!

un bico para carlos nas súas horas baixas logho ;-)
(as miñas sonche todas "baixas", porque como son pequeniña...)

paideleo dijo...

Un posteo mui bo.
Eu como un par de veces a lamprea que se colle nos pescos ou pesqueiras de Arbo. E para a semana que vén toca porque é a festa da lamprea. E pensar que en Canadá tíranas porque ninguén as come...

BRABIDO dijo...

Eu aburrime delas,probeinas de todalas maneiras,prefiro o bacallau a brasa ou chuletoin.

Este finde invitaronme a unha paptoria delas a brasa,pero eu xa lle dixen que pa min chuleton a brasa o punto.

matrioska_verde dijo...

a verdade e que foi unha leción moi interesante xa que meu descoñecemento sobre a lamprea, ata agora, era total... só me soaba de que era un plato moi agradble para moitos... eu nunca a probei pero todavía estou a tempo, aínda que por aquí polas rías altas non a encontras en ningún sitio que eu saiba.

gracias por amosarnos a tua experiencia e saber.

biquiños,

paideleo dijo...

Pois tamén subín a pedra do novo piso e peguei os copetes e quedou todo ben. E subín a encimeira coa axuda de Paidovento. Foi mágoa que non viñeses á miña casa, Carlos.

Chousa da Alcandra dijo...

Carallo!, esto sí que é un post e o resto son trangalladas. Documentación, exposición e matices. Tres hurras por Beni!!!

paideleo dijo...

Non puiden evitar ligar este posteo no posteo meu falando de lampreas.

Quique Giráldez dijo...

Buen blog tío. Muy bueno.

fgul dijo...

hahahahaha. Tremendo post. Pódesmo crer, tio... non probei nunca unha lamprea... sei que é unha vergonza como galego que son... pero está entre as miñas contas a facer...